کشور ترکيه به بهانه مسائل دفاعي، با کمک کشورهاي ناتو به‌ويژه آلمان و هلند در حال استقرار سامانه دفاع موشکي "پاتريوت" است.
اين سامانه دفاع موشکي، پيشرفته‌ترين سامانه دفاعي موشکي است. شرکت نظامي آمريکايي رايتئون Raytheon يکي از بزرگ‌ترين شرکت‌هاي توليد سامانه پاتريوت است.
کشورهاي آمريکا، ژاپن، رژيم صهيونيستي، آلمان، عربستان، کويت، تايوان، يونان، اسپانيا، کره جنوبي و امارات از اين سامانه برخوردار هستند.
سامانه موشکی پاتریوت، برای نخستین‌بار در سال۱۹۹۱ برای دفاع از عربستان‌سعودی و رژیم صهیونیستی در جنگ خلیج‌فارس به‌کار گرفته شد. در آن زمان آمريکایی‌ها اعلام کردند که این سامانه توانسته موشک‌های اسکاد عراق را رهگیری و منهدم کند. همچنین از آن زمان سامانه پاتریوت پیشرفت‌های چشمگیری داشته است
.
سامانه پاتريوت چيست؟
سامانه پاتريوت (Patriot) يک سيستم دفاع هوايي موشکي هدايت‌شونده است که توانايي مقابله با موشک‌هاي بالستيک تاکتيکي، موشک‌هاي کروز و هواپيماهاي پيشرفته را در تمامي شرايط آب و هوايي و در هر ارتفاعي دارا است. از مهم‌ترين ويژگي‌هاي سامانه دفاعي پاتريوت وجود رادار مرکب چندکاره، هدايت تعقيب از طريق موشک، نرم‌افزار پيشرفته و همچنين کارکرد خودکار اين سامانه به صورت گسترده است.
سامانه دفاع موشکي پاتريوت به طور گسترده‌اي در عمليات‌هاي انجام شده در عراق شرکت داشته و با استقرار در کويت، موشک‌هاي عراقي شليک شده به کويت در سال 2003 را از بين برده است. ضمن اينکه در عمليات‌هاي انجام شده در کويت از پيشرفته‌ترين نوع اين سامانه يعني PAC-3 و موشک‌هايي با هدايت پيشرفته‌تر استفاده شده بود.
سامانه پاتريوت براي شناسايي، هدف‌گيري و شليک به موشک‌هايي است که به سمت هدف خاصي شليک مي‌شوند و سرعت آن تقريبا 3 تا 5 برابر سرعت صوت است. سامانه‌هاي پاتريوت جديد مي‌توانند هواپيماها و همچنين موشک‌هاي کروز را نيز نابود کنند.
موشک‌هاي پاتريوت در موقعيت‌هاي بسياري استقرار پيدا مي کنند، زيرا مي‌تواند به موشک‌هايي مانند اسکاد حمله کرده و شهروندان و سربازان را از حمله موشکي در امان دارد. بارها از موشک‌هاي پاتريون در زمان جنگ عراق و جنگ خليج در سال 1991 استفاده شد.
سکوي پرتاب پاتريوت به اندازه يک تريلي
پاتريوت يک موشک هدايت‌شونده و بسيار پيچيده است. سامانه پاتريوت به يک رادار وابسته است. اين سامانه از راداري زميني براي جستجو، شناسايي و رهگيري هدف استفاده مي‌کند. در زماني که رادار پاتريوت روي هدف قفل مي‌کند، موشک روي هدف در 50 مايلي قفل مي‌شود. در اين فاصله، موشک حتي براي انسان قابل رويت نيست. سامانه پاتريوت حتي قادر است بدون مداخله انسان به طور کاملا اتوماتيک کار کند. موشک‌هاي پاتريوت از يک سکوي زميني پرتاب مي‌شوند. اين باتري 5 جزء دارد:
خود موشک‌ها
پرتاب‌گر موشک که موشک‌ها را پرتاب، هدف گيري ، انتقال و نگهداري مي‌کند
آنتن رادار براي شناسايي موشک‌هاي مهاجم
يک کاميون تجهيزات که معروف به ايستگاه کنترل درگيري داراي کامپيوتر و کنسول‌هايي براي کنترل سکو است.
کاميون قدرت برق، مجهز به دو ژنراتور 150 کيلوواتي است که براي آنتن رادار برق فراهم مي‌کند.
از آنجايي که سکوي موشک پاتريوت مي‌تواند 16 پرتاب‌کننده داشته باشد و همچنين موشک‌هاي يدکي براي تامين مجدد موشک پرتاب‌کننده‌ها وجود دارد، استقرار سکوي موشک پاترويت کار آساني نيست. هر کدام از پرتاب‌کننده‌ها به اندازه يک تريلي هستند. همچنين پرسونل عملياتي، تکنسين ، کارمند پشتيباني ، سوخت ژنراتورها، نيروهاي امنيتي براي حفاظت از سکو استفاده مي‌شوند، کارواني با بيش از 300 خودروي نظامي مانند نيروهاي پياده زمين، تانک و نيروهاي دريايي براي انتقال يک سکوي موشک پاتريوت به خط مقدم و عملياتي کردن آن نياز است.
انواع موشک‌هاي پاتريوت
موشک پاتريوت موشک تک مرحله‌اي است که در دو شکل وجود دارد. يکي موکش قديمي‌تر PAC-2 است که بزرگتر است اما نسبت به نوع جديد خود PAC-3 کارايي کمتري دارد.
موشک PAC-2
حدود 5.5 متر طول دارد
41 سانتي‌متر عرض دارد
باله‌هايي دارد که 41 سانيمتر ديگر امتداد مي‌آيد
وزن آن‌ها حدود 900 کيلو است
مي‌تواند بمب 90 کيلويي را حمل کند
4 موشک PAC-2 در يک پرتاب‌گر جا مي‌شوند
اين موشک مستقيم به سمت موشک مهاجم پرواز کرده و سپس در نزديک‌ترين نقطه منفجر مي‌شود.
موشک‌هاي PAC-3
موشک PAC-3 هم‌اندازه نوع قبلي خود است با اين تفاوت که وزن آن، يک‌سوم اولي يعني 312 کيلو است. قطر آن تنها 25 سانتي‌متر است. سايز کوچکتر آن به اين معني است که مي‌توان 16 موشک PAC-3 را بر يک پرتاب کننده سوار کرد. کلاهک آن تنها 73 کيلو بوده است.
اين موشک به خود موشک مهاجم مستقيما برخورد کرده و آن را کامل نابود مي‌کند. اين ويژگي PAC-3 را در برابر موشک‌هاي بيولوژيکي و شيميايي موثرتر مي‌کند زيرا آن‌ها در نقطه‌اي دور از هدف منفجر مي‌شوند.
پرتاب‌کننده و ديگر سيستم‌ها
سکوي پرتاب موشک پاتريوت حدود 16 پرتاب‌کننده دارد. تمام پرتاب‌کننده‌ها در سکو با يک مرکز کنترل به نام "کاميون کنترل درگيري" از طريق کابل‌هاي فيبري هوشمند يا راديويي با هم در ارتباط هستند. اين کاميون‌ها فرمان را به پرتاب‌کننده براي شليک موشک ارسال مي‌کنند.
هر پرتاب کننده به اندازه يک تريلي است. يک پرتاب‌کننده مي‌تواند 4 موشک PAC-2 يا 16 موسک PAC-3 در خود نگه مي‌دارد. بعد از وارد کردن موشک‌ها، يک کاميون تامين مجدد با يک جرثقيل به پرتاب‌کننده مي‌چسبد و آن را با موشک‌هاي جديد بارگزاري مي‌کند.
هر پرتاب کنند منبع قدرت خود را دارد تا برق وسايل برقي را تامين کند گرچه نياري نيست که يک موشک پاتريوت در زمان پرتاب مستقيما به هدف نشانه رود.
آنتن راداري با نقش‌هاي ترکيبي
هر سکوي موشک پاتريوت يک آنتن رادار فشار قوي دارد که نفش‌هاي مختلفي بازي مي‌کند.
اين آنتن مي‌تواند:
اهداف مهاجم را ردگيري کند
يک هدف بالقوه را شناسايي کند
مسير و سرعت موشک هدف مهاجم را تعيين مي‌کنند
اطلاعاتي ارائه مي‌دهد مبني بر اينکه هدف دوست است يا دشمن
موشک‌هاي پاتريوت شليک شده را تا برخورد به هدف ردگيري مي‌کند
کاميون کنترل درگيري
اين کاميون شامل سه ايستگاه براي سه اپراتور و کامپيوتر است که سکو را کنترل مي‌کنند. آنتن رادار و ديگر پرتاب‌کننده‌هاي سکو به کاميون کنترل درگيري وصل هستند. و موشک‌هاي پاتريوت نيز در حال پرواز هم با آن ارتباط دارند.
داخل ون دو کنسول رادار وجود دارد. اپراتورها مي‌توانند وضعيت تمام اهدافي که سامانه در حال رديابي است را در نظر بگيرند. همچنين يک ايستگاه ارتباطي وجود دارد که به سکو اجازه مي‌دهد تا با ديگر سکوهاي يا با مرکز فرماندهي منطقه ديگر ارتباط داشته باشند.
سامانه پاتريوت چگونه عمل مي‌کند؟
بسته به نوع موشک باطري سامانه پاتريوت، عملکرد متفاوتي دارد.
آنتن رادار، در آسمان به دنبال اهداف مهاجم است. وقتي که هدف را پيدا مي‌کند، مي‌تواند آن را اسکن کرده و با اتاق کنترل درگيري ارتباط برقرار کند. هدف اين اسکن تعيين سرعت و مسير موشک مهاجم و شناسايي او به عنوان دوست يا دشمن است. وقتي که اپراتور يا کامپيوتر تصميم مي‌گيرد که هدف دشمن است، کاميون کنترل درگيري، زمان موشک‌هاي پاتريوت را محاسبه کرده و موشکي که قرار است شليک شود را انتخاب مي‌کند. و اطلاعات هدايت اوليه آن موشک را دانلود کرده و سپس آن را شليک مي‌کند. در طول سه ثانيه موشک به سمت هدف حرکت مي‌کند. آنتن رادار زميني در اين بين سه نقش دارد:
موشک مهاجم را همچنان رديابي مي‌کند
سرعت موشک پاتريوت را ردگيري مي کند و اطلاعات را به مرکز کنترل درگيري مي‌رساند.
موشک مهاجم را براي پاتريوت مشحص مي‌کند
سيگنال، هدف را براي موشک PAC-2 روشن مي‌کند که در راه به سمت آن است. سپس موشک اين سيگنال را به مرکز کنترل درگيري مي‌فرستد. مرکز کنترل درگيري از اطلاعات سيگنال براي رديابي هدف استفاده مي‌کند. مرکز درگيري فرمان‌هاي هدايتي را به موشک پاتريوت مي‌فرستد تا مسير خود را درست برود. وقتي که موشک به نزديک‌ترين مکان هدف خود مي‌رسد، بمب منفجر مي‌شود.
اما برخلاف موشک PAC-2، موشک‌هاي PAC-3 رادار فرستنده و کامپيوتر با خود حمل مي‌کند که اين امر به موشک اجازه مي‌دهد تا خودهدايت باشد. وقتي که اين موشک پرتاب مي‌شود، خود هدف را پيدا کرده و مستقيما به سمت آن مي‌رود. اين امر مانند برخورد يک گلوله به گلوله ديگر است. تفاوت اين جاست که هر دو موشک مهاجم و موشک پاتريوت تقريبا سرعتي 5 برابر يک گلوله دارند. در اين سرعت هيچ جاي خطايي وجود ندارد، اگر موشک حتي 1/100 ثانيه خطاي محاسباتي داشته باشد، 3.5 متر از موشک مهاجم فاصله خواهد داشت.
